Jazz in Londen explodeert: dit zijn de artiesten die alle regels overtreden

Het hart van de tofste jazz is alleen verhuisd van zijn geboorteplaats New Orleans naar de culturele stoofpot van het Verenigd Koninkrijk: Londen. En UK-jazz klinkt allesbehalve regenachtig.

De jazz uit de Britse hoofdstad heeft weinig te maken met rokerige kelders of bordelen, en alles met experimentele arrangementen, moddervette 808-beats en de honderd-plus-nationaliteiten, die de metropool rijk is. De laatste jaren heeft Londense nu-jazz een plek in de muziekgeschiedenis veroverd, die niet meer te ontkennen is en zijn Amerikaanse tegenhanger misschien zelfs een beetje ouderwets maakt. Dit is de staat van nu-jazz.

Bij jazz denkt de muziekliefhebber al gauw aan Miles Davis, Louis Armstrong en Nat King Cole. De dinosaurussen van het genre bepalen al meer dan een eeuw de verbeelding van jazz. Gek eigenlijk, want de muziek- en dansstijl transformeert en vertakt om de haverklap. Geen enkel ander genre is zo wars van vastigheid. Jazz is niet gebonden aan regels. Het is muziek van het moment. Net als water, vormt het zich naar de hand die ermee speelt. En daarom wordt er al tijden geëxperimenteerd in de jazz.

Wat begon met plantagezang en Afrikaanse ritmes, werd al gauw een driekhoeksverhouding met Europese klassieke instrumenten erbij. Hoe meer er geïmproviseerd werd, hoe instrumenten en ritmes uitgeprobeerd werden, hoe meer substijlen ontstonden. Van boogiewoogie naar bebop, cool-jazz en souljazz naar free-jazz, van New Orleans naar Harlem en Londen. En daar komen we, na flink wat wegen te hebben afgesneden, uit bij nu-jazz.

Het grootste verschil tussen nu-jazz en de ouderwetse jazz is improvisatie. In traditionele jazz is live improviseren de heilige graal. In de nu-jazz draait het net zo goed om hele andere dingen: 808-beats, clubsounds, de Jamaicaans-Britse soundsystemcultuur, inclusiviteit. Die beats maken producers op hun laptops, en dus staat een live performance deels van tevoren vast. Het verlangen naar ultieme vrijheid is er nog steeds, maar is net zo sterk als het verlangen om te bonden. “We hebben meer met elkaar gemeen dan dat we van elkaar verschillen”, zegt Crosby in een documentaire over UK-jazz.

Houd die gedachte vast. En beeld je Londen in anno 2021. Ruik je de Jamaicaanse jerk chicken? Hoor je de driehonderd talen, proef je de Indiase dahl, hoor je de metrodeuren dichtklappen? Voel je het aura van alle mensen en voel je dat we eigenlijk allemaal helemaal niet zo van elkaar verschillen? Dát is nu-jazz. De nieuwe generatie wil niet alleen samen spelen, maar vooral samen een community bouwen.

Jazz is altijd een optelsom geweest van dat wat de muzikanten zelf inbrengen, als een stoofschotel. Iedereen die van jazz houdt, brengt zijn eigen kruiden mee. Samen koken, eten, zingen; die sfeer. UK-jazz smaakt naar house, dub, reggae, hip hop. Je hoort het in de club en miljoenen mensen van over de hele wereld streamen de tracks.

Dat was niet altijd zo trouwens. Tot een jaar of tien geleden had UK-jazz geen commerciële potentie, de bands geen fans of naam of jonge mensen in de bezetting. De enige mensen van kleur zaten in het publiek. Artiesten als Adam Moses, Kamaal Williams, Theon Cross en Shabaka Hutchings waren into hip-hop en andere stijlen, maar ook jazz. Met Gary Crosby voorop, de founding father van de UK-jazz, ontstond een nieuwe jazz-community rondom de inclusieve avond ‘Jazz Re-Freshed’.

UK-jazz is nu een enorm jeugdhonk in Zuid-Londen, waar iedereen welkom is, waar je doorgroeit tot mentor als je ouder wordt. Waar Gary Crosby omringd wordt door de meest getalenteerde tieners. Waarin eerbetonen te horen zijn aan pioniers als Gary Crosby, maar waarin je ook heel goed hoort waar de jonge spelers zelf naar luisteren: rap, afrobeats, dancehall, grime, techno, jungle, reggae. Skepta, Bob Marley, Chase & Status én Miles Davis. Of ze dat minder gerespecteerd maakt als jazzmuzikant? Hebben ze echt schijt aan. En maar goed ook, want die houding heeft jazz al een eeuw verder gebracht. Alleen door lak te hebben aan wat jazz is, kan jazz evolueren.

Deze (en nog veel meer) UK-nu-jazz artiesten moet je kennen:

Door Shinta Lempers (34) schreef jarenlang columns en artikelen voor DJ Broadcast. Voor Red Bull Music houdt ze onze muziekcultuur en talenten nauwlettend in de gaten. Met haar verhalen wil ze de muzikale erfenis van alle windstreken tot leven brengen. Andere grote liefdes: poëzie, Braziliaans jiu jitsu en haar dreumes.